पृथ्वी नारायण शाह

विकिपीडिया से
पृथ्वीनारायण शाह

पृथ्वी नारायण शाह नेपाल कय एक छोट पहाडी राज्य गोरखा कय राजा नरभुपाल शाह तथा रानी कौसल्यावती कय लरिका रहे । बि.सं. १७७९ माँ एनकय जनम भए रहा । बि.सं. १७९९ माँ बीस बरस कय उमर माँ पृथ्वीनारयण शाह गोरखा कय राजा बनि गए। ई आधुनिक नेपाल कय जनमदाता होए | छोट छोट राज्यन माँ विभाजीत नेपाल कय एकिकृत करे कय शुरुवात किहिन , नेपाल प्राचिन काल से एकिकृत होइकै विभाजित होइ जात रहा। वईसे तो पृथ्वी नरायण शाहो से पहिलहुँ उपत्यका कय राजा यक्ष मल्ल, पाल्पा कय राजा मणीमकुन्द सेन अव जुम्ला कय राजा जितारी मल्ल कय समय भी एकीकरण भए रहा ,बाकी एकीकृत नेपाल कय ऊपर उल्लेखित राजा लोग ढेर दिन तक बचाई कय नाई राखिपाइन| लेकिन पृथ्वी नारायण शाह जब एकीकरण शुरू किहिन तो नेपाल कय फिर विभाजन नाई होइ पाए |

पृथ्वी नारायण शाह आधुनीक नेपाल के नीँव गाड़ गए अव छोट छोट क्षेत्र जैसे (भिरकोट,कास्की,लम्जुंग गोरखा) मा राज करत शाहवंश कय पुरा नेपाल कय राजवंश मा बदल दिहिन्। बि.सं. १८३१ माँ पृथ्वी नारायण शाह ५२ वर्ष कय उमर माँ देहान्त कई गए तब्बो नेपाल एकिकरण अभियान वनकय पतोह रानी राजेन्द्र लक्ष्मी, बेटवा राजकुमार बाहदुर शाह सब मिलकए आगे बढाईन । नेपाल एकिकरण अभियान कए पुर्णविराम वनकए परनाती राजा गिर्वाण युद्ध विक्रम शाह कय समय मा भए, नेपाल अंग्रेज युद्ध जवने कय एंगलो-नेपाल युद्ध (१८१४–१६) के बाद भय ।

उक्त युद्ध माँ नेपाल आपन सार्वर्भौमिकता तो बचा लिहिस लेकिन बाकी बिशाल नेपाल कय क्षेत्र जवने महिया पश्चिम क्षेत्र मा हाल कय भारत कय उतराखंड राज्य , हिमाचल राज्य तथा पंजाब कय छोट छोट पहाड़ी क्षेत्र अऊर सतलज नदी पार कय पहाडी राज्य तक रहा तो पूरुब मा दार्जिलिङ, से लईकै टिष्टा नदी तक तराई अऊर पहाडी भू भाग ब्रिटिस इस्ट इण्डिया कम्पनि सरकार कय सुगौली सन्धि कय अन्तर्गत देवे कय पडा। सिक्किम कय उपर नेपाल कय अधिकारो खतम होइ गवा। बाकी अंग्रेज लोग नेपाल कय १८२२ माँ मेची से राप्ती तक तराई तथा प्रथम राणा प्रधानमन्त्री जंगबहादुर कय काम से खुश होइकै राप्ती से महाकाली कय बिच कय तराई भू भाग १८६० मेँ वापस लौटा दिहिस ।