आगरा ज़िला

विकिपीडिया से
आगरा
नगर
स्क्रिप्ट त्रुटि: "photo montage" ऐसा कोई मॉड्यूल नहीं है।
दुसर नाँव: ताज नगर
लुआ त्रुटि Module:Location_map में पंक्ति 502 पर: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/India" does not exist।
निर्देसांक: 27°11′N 78°01′E / 27.18°N 78.02°E / 27.18; 78.02निर्देशांक: 27°11′N 78°01′E / 27.18°N 78.02°E / 27.18; 78.02
देश भारत
राज्यउत्तर प्रदेश
मंडलआगरा
जिलाआगरा
शासन
 • प्रणालीनगर निगम
 • सभाआगरा नगर निगम
 • मेयर[१]नवीन जैन (भाजपा)
ऊँचाई171 मी (५६१ फीट)
जनसंख्या (2011)[२]
 • नगर१५,८५,७०४
 • दर्जा24वाँ
 • महानगर[३]१७,६०,२८५
भाषा
 • आधिकारिकहिन्दी[४]
 • अतिरिक्त आधिकारिकउर्दू[४]
समय मण्डलभारतीय मानक समय (यूटीसी+5:30)
दूरभाष कोड0562
वाहन पंजीकरणUP-80
लिंगानुपात0.875 /
साक्षरता73.11%
वेबसाइटजिले कय सरकारी वेबसाइट

आगरा उत्तर प्रदेश प्रान्त कय एक ज़िला होय। विश्व कय अजूबा ताजमहल ,आगरा कय किला अउर स्वामी बाग आगरा कय पहचान अहै अउर ई यमुना नदी के किनारे बसा अहै। आगरा २७.१८° उत्तर ७८.०२° पुरुब मा यमुना नदी के तट पय स्थित अहै। समुद्र-तल से एहकै औसत ऊँचाई क़रीब १७१ मीटर (५६१ फ़ीट) अहै। आगरा उत्तर प्रदेश का तीसरा सबसे बड़ा शहर होय।

इतिहास[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

आगरा एक ऐतिहासिक नगर होय, एहकै प्रमाण ई अपने चारों ओर समेटे अहै। वइसे तौ आगरा का इतिहास मुख्य रूप से मुगल काल से जाना जात है लेकिन एहकइ सम्बन्ध महर्षि अन्गिरा से अहै जौन १००० बरस ईसा पूर्व भा रहें। इतिहास मा पहिला ज़िक्र आगरा कय महाभारत के समय से माना जात है, जब एहका अग्रबाण या अग्रवन के नाम से संबोधित कीन जात रहा। कहत हैं कि पहिले ई नगर आयॅग्रह के नाम से भी जाना जात रहा। तौलमी पहिला ज्ञात व्यक्ति रहा जौन एहका आगरा नाम से संबोधित किहिस है।

आगरा शहर का सिकंदर लोदी सन् 1506 ई. में बसाये रहा। आगरा मुगल साम्राजय कय चहेती जगह रही। आगरा 1526 से 1658 तक मुग़ल साम्राज्य कय राजधानी रहा। आजौ आगरा मुग़लकालीन इमारतन जइसे - ताज महल, लाल किला, फ़तेहपुर सीकरी आदि के वजह से एक विख्यात पर्यटन-स्थल अहै। यइ तीनों इमारतैं यूनेस्को विश्व धरोहर स्थल की सूची में शामिल अहैं। बाबर (मुग़ल साम्राज्य का जनक) हियाँ चौकोर (आयताकार एवं वर्गाकार) बाग कय निर्माण कराये रहा

जनसांख्यिकीय[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

खाँचा:पुराना सन् 2011 के जनगणना के अनुसार, आगरा कय जनसंख्या 1587704 अहै। आगरा कय जनसंख्या कै ५३% पुरूष अउर ४७% महिलाएँ अहैं। हियाँ कय औसत साक्षरता दर ६५% अहै, जेहमा ७६% पुरुष और ५३% महिलाएँ साक्षर अहैं। ई राष्ट्रीय औसत ५९.५% से ज्यादा अहै। आगरा कय ११% जनसंख्या ६ वर्ष से नीचे के लरिकन कय अहै।

इहौ देखा जाय[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]


  1. Lavania, Deepak (2 December 2017). "BJP wins post of Agra mayor for fifth consecutive time". The Times of India. The Times Group.
  2. "Census 2011". The Registrar General & Census Commissioner, India. अभिगमन तिथि 21 May 2016.
  3. "Uttar Pradesh (India): State, Major Agglomerations & Cities – Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". citypopulation.de. अभिगमन तिथि 11 November 2017.
  4. ४.० ४.१ "52nd REPORT OF THE COMMISSIONER FOR LINGUISTIC MINORITIES IN INDIA" (PDF). nclm.nic.in. Ministry of Minority Affairs. मूल (PDF) से 25 May 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 7 December 2018. नामालूम प्राचल |df= की उपेक्षा की गयी (मदद)