२०१९-२० कोरोना भाइरस महामारी

विकिपीडिया से

वुहान कोरोना भाइरस महामारी (2019–20) कय सुरुआत एक्ठु नँवा मेर कय कोरोना भाइरस (2019-nCoV) कय संक्रमण कय रूप मा मध्य चीन कय वुहान शहर मा 2019 कय मध्य दिसंबर मा भवा।[१] बहुत मनइन कय बिना कवनो कारण निमोनिया होवै लाग औ इ मिला कि ओह में से ढेर मनइ वुहान सी फूड मार्केट मा मछरि बेचत रहें अव जानवरन कै व्यापर करत रहें। चीनी वैज्ञानिक लोग बाद मा कोरोनावायरस कय एक्ठु नँवा नसल कय पहिचान किहिन २०१९-nCoV सुरुवाती नाँव दइ गै। इ नँवा भायरस मा कम से कम 70 प्रतिशत उहै जीनोम अनुक्रम मिला जवन सार्स-कोरोनावायरस मा मिलत है। संक्रमण कय पता लगावैक एक्ठु पीसीआर परीक्षण कय बनाइन औ कयु मामलन् कय पुष्टि उ मनइन मा भवा जे सीधै बाजार से जुड़ा रहे और जे बजार से नाई जुडा रहें। पहिले इ स्पष्ट नाइ रहा कि इ भायरस सार्स जेतना तगड़ा औ घातक है कि नाइ है ।[२] [३][४][५]

२१ जनवरी २०२० कय चीनी प्रीमियर ली केकियांग नोबेल कोरोना वायरस कय नाते फइलय वाला निमोनिया महामारी कय रोकय औ नियंत्रित करय खर्तिन निर्णायक औ प्रभावी प्रयास करेक चिरौरी किहिन।[६] 14 मार्च 2020 तक दुनिया मा यसे 5,800 मउत होइ चुका है।[७][८][९] इ वायरस कय पूरा चीन मा, औ मनई से मनई मा फइलय कय प्रमाण हैं।[१०] ९ फरवरी तक व्यापक परीक्षण मा 88,000 से ढेर मामलन कय खुलासा भवा रहा [९] जवने मे से कुछ स्वास्थ्यकर्मी रहें। [११] [१२] २० मार्च २०२० तक थाईलैंड, दक्खिन कोरिया, जापान, ताइवान, मकाऊ, हांगकांग, संयुक्त राज्य अमेरिका, सिंगापुर,[१३] वियतनाम, भारत, ईरान, इराक, इटली, कतर, दुबई, कुवैत औ अउर 160 देशन् मा एकर मामला मिला है।[१४]

२३ जनवरी २०२० कय, विश्व स्वास्थ्य संगठन इ महामारी कय स्वास्थ्य आपातकाल घोषित करे कय खिलाफ फैसला किहिस।[१५] [१६] डब्ल्यूएचओ पहिले चेतावनी दीहे रहा कि एक्ठु बड़ा महामरी संभव है,[१७] औ चीनी नँवा साल कय आसपास फइले कै चिंता रहा ।[४] [१८] ढेर कुल नँवा साल कय कार्यक्रम रद्द होइ गवा [१९] रोग कय मामला बढैक नाते चीन मा बन जानवरन कय व्यापार, वायरस कय प्रसार औ नोकसान पहुचावैं कय क्षमता कय बारे मा सब लोग प्रश्न उठावै लागे [२०][५] [२१][२२][२३]

पहिला संदिग्ध मामला कय 31 दिसंबर 2019 कय WHO कय सूचित कइ गा रहा। 1 जनवरी 2020 कय बजार बंद कइ गै औ जेतना मनइन मा कोरोनावायरस संक्रमण कय संकेत औ लक्षन रहा ओन्है अलगे कइ गै । कोरोना वायरस संक्रमण से पहिला मउत 9 जनवरी 2020 कय भवा ।

23 जनवरी 2020 कय, वुहान कय बन्द कइ गै औ हिँया आवै जाय वाल कुल सवारी साधन कय बन्द कइ गै। 24 जनवरी से आस-पास कय सहर हुआंगगांग, इझोउ, चबी, जिंगझोउ औ झीझियांग कय भि बन्द कइ गै। 30 जनवरी 2020 कय विश्व स्वास्थ्य संगठन कोरोना वायरस कय फइलेस रोकै खर्तिन एका स्वास्थ्य आपातकाल घोषित कइ दिहिस, इ मेर कय आपातकाल डब्लूएचओ से 2009 कय एच वन एन वन (H1N1) या स्वाइन फ्लु कय बाद छठवाँ आपातकाल होय।

प्रभावित जगह[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

चीनी नँवा साल कय समय मा इ भाइरस सुरु भवा औ फइला औ मध्य जनवरी तक इ चीन कय दुसर राज्यन मा फइला। दुसर देसन मा : थाईलैंड (13 जनवरी); जापान (15 जनवरी); दक्खिन कोरिया (20 जनवरी); ताइवान औ संयुक्त राज्य अमेरिका (21 जनवरी); हांगकांग औ मकाऊ (22 जनवरी); सिंगापुर (23 जनवरी); फ्रांस, नेपाल औ वियतनाम (24 जनवरी); ऑस्ट्रेलिया औ मलेशिया (25 जनवरी); कनाडा (26 जनवरी); कंबोडिया (27 जनवरी); जर्मनी (28 जनवरी); फिनलैंड, श्रीलंका औ संयुक्त अरब अमीरात (29 जनवरी); भारत, इटली औ फिलीपींस (30 जनवरी); यूनाइटेड किंगडम, रूस, स्वीडन औ स्पेन (31 जनवरी)। 1 फरवरी तक, दुनिया भर मा 14,000 से ढेर मामलन् कय पुष्टि भवा। 1 फरवरी कय फिलीपींस मा चीन से बहरे कय देस मा पहिला मउत भवा । वियतनाम, जापान, जर्मनी औ संयुक्त राज्य अमेरिका (विशेष रूप से शिकागो) मा स्थानिय मनइन से मनइन मा फइलेक पुष्टि भवा । 29 जनवरी कय विश्व स्वास्थ्य संगठन नोवेल कोरोनवायरस कय प्रकोप कय आपातकाल घोषित किहिस । [२४][२५]

संकेत औ लक्षन[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

पिडित मनइ कय कवनो भि लक्षन नाइ होइ सकत है लेकिन जेका लक्षन होत है ओन लोगन कय बोखार आइब,खोंखि आइब ,गटई खसखसाब,साँस फूलब ,पेट झरब जइसन समस्या होइ सकत हय ।[२६][२७][२८][२९] समस्या मामूली से लइकै गंभिर तक होइ सकत है । गंभिर समस्या मा निमोनिया औ एक्यूट रेस्परेटरी डिस्ट्रेस सिंड्रोम होइ सकत है । प्रोफेसर विल्सन कय अनुसार, कोविड-19 से संक्रमित मनई कय चार श्रेणिन् मा बांटि सका जात है। पहिला श्रेणी मा उ मनइ आवत है जवने मा कवनो लक्षन नाइ देखात है । ओकरे बाद उ मनइ आवत है जेकरे मा उप्पर कय साँस नलि मा संक्रमण होत है यहँ मा संक्रमित मनइ कय बोखार, कफ, मुड़ पिराब या कंजक्टीवाइटिस (आंखि कय बीमारी) कय लक्षन होत है। इ लक्षन वाले मनइ संक्रमण फइलाय सकत हैं । तीसरा श्रेणी मा कोविड-19 पॉजिटिव मनइ होत हैं,जवने मा निमोनिया जइसन लक्षन होत है औ उ लोग अस्पताल मा रहत हैं। चौथा श्रेणीन् कय मनईन मा निमोनिया जइसन बीमारी कय गंभीर रूप होत है ।

प्रसार[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

कोरोना वायरस मुख्य रूप से हवा कय छिँटा कय माध्यम से फइलत है जब एक्ठु संक्रमित मनई खोंखि या लगभग 3 फीट (0.91 मीटर) से 6 फीट (1.8 मीटर) कय दायरा मा छींकत है। इ दुसर कोरोना वायरस कय जइसन हैंडिल औ रेलिंग से भि फइल सकत है। [३०][३१][३२]

बचेक उपाय[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

इ महामरी से बचेक एक्कै उपाय है कि संक्रमित मनइ कय साँस कय छिँटा से अपने आप कय दूर रक्खब । ओकरे खर्तिन साबुन पानी से हाथ धोइब ,मास्क पहिरब जरुरी हय ।

  • कम से कम 20 सेकंड तक साबुन औ पानी से हाथ धोवो,बाथरूम जाएक बाद; खाना से पहिले; औ आपन नकूना पोछँय कय बाद, खोँखय, या छींकय कय बाद ।"

"यदि साबुन औ पानी नाइ है , तव अल्कोहल-आधारित हैंड सैनिटाइज़र कय इस्तेमाल करौ जवने मा कम से कम 60% अल्कोहल होय । यदि हाथ गन्हउरा है तव साबुन औ पानी से हमेसा हाथ धोओ।" सीडीसी, एनएचएस, औ डब्ल्यूएचओ मनइन कय इहो कहत है कि बिना धोय हाथ आंखि,नकूना औ मुंह कय छूवै से बचैं।[३३][३४][३५]

इहो देखा जाय[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

कोरोना भाइरस

सन्दर्भ[सम्पादन | स्रोत सम्पादित करैं]

  1. "Why COVID-19 is not like Spanish flu".
  2. Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A. (14 जनवरी 2020). "The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". International Journal of Infectious Diseases (अंग्रेज़ी में). 91: 264–266. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 1201-9712. डीओआइ:10.1016/j.ijid.2020.01.009.
  3. "Undiagnosed pneumonia - China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757". Pro-MED-mail. International Society for Infectious Diseases. मूल से 22 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 जनवरी 2020.
  4. ४.० ४.१ Cohen, Jon; Normile, Dennis (17 जनवरी 2020). "New SARS-like virus in China triggers alarm". Science (अंग्रेज़ी में). 367 (6475): 234–235. PMID 31949058. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0036-8075. डीओआइ:10.1126/science.367.6475.234. मूल से 17 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 17 जनवरी 2020. नामालूम प्राचल |url-access= की उपेक्षा की गयी (मदद)
  5. ५.० ५.१ Parry, Jane (20 जनवरी 2020). "China coronavirus: cases surge as official admits human to human transmission". British Medical Journal. 368. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 1756-1833. डीओआइ:10.1136/bmj.m236. नामालूम प्राचल |url-access= की उपेक्षा की गयी (मदद)
  6. "Chinese premier stresses curbing viral pneumonia epidemic". चाइना डेली. बीजिंग: शिन्हुआ समाचार एजेंसी. 21 जनवरी 2020. मूल से 22 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 जनवरी 2020.
  7. "चीन में कोरोना वायरस से अब तक 304 की मौत, 14 हजार लोगों में इन्फैक्टेड". हिन्दुस्तान लाइव. अभिगमन तिथि 2 फरवरी 2020.
  8. "全国新型肺炎疫情实时动态 - 丁香园·丁香医生". ncov.dxy.cn. अभिगमन तिथि 2020-02-03.
  9. ९.० ९.१ "Coronavirus Update (Live): 37,554 Cases and 813 Deaths from the Wuhan China Virus Outbreak - Worldometer". www.worldometers.info (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 2020-02-09.
  10. Lisa Schnirring: WHO decision on nCoV emergency delayed as cases spike 23 जनवरी 2020 CIDRAP News, accessed 23 जनवरी 2020
  11. Field, Field (22 जनवरी 2020). "Nine dead as Chinese coronavirus spreads, despite efforts to contain it". The Washington Post. अभिगमन तिथि 22 जनवरी 2020.
  12. Imai, Natsuko; Dorigatti, Ilaria; Cori, Anne; Riley, Steven; Ferguson, Neil M (17 जनवरी 2020). "Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China (Report 2" (PDF). Imperial College London (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 18 जनवरी 2020.
  13. Goh, Timothy; Toh, Ting Wei (23 जनवरी 2020). "Singapore confirms first case of Wuhan virus; second case likely". The Straits Times. अभिगमन तिथि 23 जनवरी 2020.
  14. "Operations Dashboard for ArcGIS". gisanddata.maps.arcgis.com. अभिगमन तिथि 2020-03-20.
  15. Schnirring, Lisa; 2020 (23 जनवरी 2020). "WHO holds off on nCoV emergency declaration as cases soar". CIDRAP (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 24 जनवरी 2020.
  16. "Statement on the meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus 2019 (n-CoV) on 23 जनवरी 2020". www.who.int (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 23 जनवरी 2020.
  17. Newey, Sarah (14 जनवरी 2020). "WHO refuses to rule out human-to-human spread in China's mystery virus outbreak". The Telegraph (अंग्रेज़ी में). आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0307-1235. मूल से 15 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 17 जनवरी 2020.
  18. Schnirring, Lisa (20 जनवरी 2020). "New coronavirus infects health workers, spreads to Korea". CIDRAP (अंग्रेज़ी में). मूल से 21 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 जनवरी 2020.
  19. "China cancels Lunar New Year events over deadly virus fears". Deutsche Welle. 23 जनवरी 2020. अभिगमन तिथि 24 जनवरी 2020.
  20. Shen, Darley (21 जनवरी 2020). "New coronavirus can spread between humans—but it started in a wildlife market". Science (अंग्रेज़ी में). मूल से 22 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 जनवरी 2020.
  21. Edwards, Erika (21 जनवरी 2020). "1st case of coronavirus from China confirmed in U.S." NBC News (अंग्रेज़ी में). मूल से 22 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 जनवरी 2020.
  22. Nectar Gan; Yong Xiong; Eliza Mackintosh. "China confirms new coronavirus can spread between humans". CNN. मूल से 20 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 20 जनवरी 2020.
  23. Tan, Weizhen (21 जनवरी 2020). "China says coronavirus that killed 6 can spread between people. Here's what we know". CNBC (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 21 जनवरी 2020.
  24. Holm, Phil; Moritsugu, Ken, Where the virus has spread, Associated Press, मूल से 30 जनवरी 2020 को पुरालेखित, अभिगमन तिथि 29 जनवरी 2020
  25. Frejdeman, Hannah (31 जनवरी 2020). "Coronaviruset har upptäckts i Jönköping". Svenska Dagbladet (स्वीडिश में). आइ॰एस॰एस॰एन॰ 1101-2412. अभिगमन तिथि 31 जनवरी 2020.
  26. सन्दर्भ त्रुटि: अमान्य <ref> टैग; novel corona virus नामक संदर्भ की जानकारी नहीं है
  27. Hessen, Margaret Trexler (27 जनवरी 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". Elsevier Connect. अभिगमन तिथि 31 जनवरी 2020.
  28. "Coronavirus About Symptoms and Diagnosis". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). United States. 30 जनवरी 2020. अभिगमन तिथि 1 February 2020.
  29. Gale, Jason (1 February 2020). "Coronavirus Lurking in Feces May Reveal Hidden Risk of Spread". Bloomberg. अभिगमन तिथि 2 February 2020.
  30. "How does coronavirus spread?". NBC News. मूल से 28 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 29 जनवरी 2020.
  31. "Transmission of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 27 जनवरी 2020. मूल से 28 जनवरी 2020 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 29 जनवरी 2020.
  32. AFP (24 जनवरी 2020), Doctor, nurses describe treating coronavirus patient, मूल से 25 जनवरी 2020 को पुरालेखित, अभिगमन तिथि 28 जनवरी 2020
  33. "Prevention and Treatment". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 9 August 2019. मूल से 15 December 2019 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 January 2020. नामालूम प्राचल |url-status= की उपेक्षा की गयी (मदद)
  34. "Advice for public". www.who.int. अभिगमन तिथि 2020-02-08.
  35. "Coronavirus public information campaign launched across the UK". GOV.UK (अंग्रेज़ी में). अभिगमन तिथि 2020-02-08.